आजको डिजिटल युगमा हामीमध्ये धेरैजसोले कम्प्युटर प्रयोग गर्ने गर्छौं, र कम्प्युटर चलाउन प्रयोग गरिने सबैभन्दा लोकप्रिय अपरेटिङ सिस्टम भनेको Windows हो। तर, “Windows भनेको के हो?” भन्ने प्रश्न अझै धेरैको मनमा आउन सक्छ, विशेषगरी प्राविधिक ज्ञान कम भएका व्यक्तिहरूका लागि। यस लेखमा, हामी Windows के हो, यसको इतिहास, संस्करणहरू, प्रयोग गर्ने तरिका, फाइदा तथा बेफाइदाहरू बारेमा विस्तृत जानकारी दिनेछौं।
Windows भनेको के हो?
Windows (विन्डोज) भनेको Microsoft कम्पनीद्वारा विकसित गरिएको एक Graphical Operating System (GUI OS) हो। यसको अर्थ, यो यस्तो प्रणाली हो जसले प्रयोगकर्तालाई कम्प्युटर चलाउन ग्राफिकल Interface (जस्तै आइकन, विन्डो, बटन) को माध्यमबाट सजिलो बनाउँछ। यसको पहिलो संस्करण Windows 1.0 सन् 1985 मा सार्वजनिक गरिएको थियो। त्यसबेलादेखि अहिलेसम्म Windows ले विभिन्न संस्करणहरू ल्याएर आफ्नो प्रविधिमा धेरै सुधार गरेको छ।
Windows को इतिहास
Windows को विकास Microsoft का संस्थापक Bill Gates र Paul Allen ले गरेका थिए। यसको पहिलो उद्देश्य थियो DOS (Disk Operating System) मा आधारित कमाण्डहरूलाई ग्राफिकल प्रयोगकर्ता Interface मार्फत सजिलो बनाउनु।
Windows का प्रमुख संस्करणहरू:
- Windows 1.0 – सन् 1985
- Windows 3.1 – सन् 1992
- Windows 95 – सन् 1995 (स्टार्ट मेनु पहिलोपटक आएको)
- Windows XP – सन् 2001 (सफल र लोकप्रिय संस्करण)
- Windows Vista – सन् 2007
- Windows 7 – सन् 2009
- Windows 8/8.1 – सन् 2012/2013 (टच स्क्रिनका लागि डिजाइन)
- Windows 10 – सन् 2015 (लामो समयसम्म प्रयोगमा)
- Windows 11 – सन् 2021 (नयाँ डिजाइन र धेरै सुधारहरू सहित)
Windows कसरी काम गर्छ?
Windows एक Operating System हो जुन कम्प्युटरको Hardware (जस्तै CPU, RAM, Hard Disk) र Software (जस्तै MS Word, Chrome) को बीचमा सेतु (bridge) को रूपमा काम गर्छ। यसले प्रयोगकर्तालाई युजर फ्रेन्ड्ली वातावरण प्रदान गर्छ जहाँ प्रयोगकर्ता माउसको क्लिक र कीबोर्डको प्रयोगबाट सजिलै कम्प्युटर चलाउन सक्छ।
Windows को मुख्य विशेषताहरू
- Graphical Interface – ग्राफिकल प्रयोगकर्ता Interface जसले आइकन, विन्डोज र मेनुहरूको प्रयोग गरेर सजिलो बनाउँछ।
- Multitasking – एकैपटक धेरै काम (जस्तै ब्राउजर चलाउने, Word खोल्ने, म्युजिक सुन्ने) गर्न सकिने।
- User Friendly – प्रयोग गर्न सजिलो र बुझ्न सहज।
- Hardware Compatibility – धेरैजसो कम्प्युटर हार्डवेयरसँग उपयुक्त।
- Security Features – पासवर्ड, Firewall, Windows Defender जस्ता सुरक्षा सुविधा।
- Software Support – हजारौं एप्स तथा सफ्टवेयर Windows मा चल्छन्।
Windows प्रयोग गर्ने क्षेत्रहरू
- घर तथा व्यक्तिगत प्रयोग – इन्टरनेट ब्राउजिंग, गेम खेल्ने, पढ्ने, चलचित्र हेर्ने आदि।
- शैक्षिक संस्था – विद्यार्थीहरूलाई कम्प्युटर तालिम दिन प्रयोग गरिन्छ।
- व्यावसायिक प्रयोग – अफिस काम, डाटा प्रविष्टि, डिजाइन, एकाउन्टिङ आदि।
- सरकारी तथा प्रशासनिक क्षेत्र – अभिलेख राख्न, रिपोर्ट तयार गर्न।
Windows प्रयोग गर्दा पाइने फाइदाहरू
- व्यापकता – विश्वभर सबैभन्दा धेरै प्रयोग हुने Operating System
- सहजता – नयाँ प्रयोगकर्ताले पनि सजिलै सिक्न सक्ने।
- उपलब्धता – धेरैजसो कम्प्युटरमा पहिले नै इनस्टल गरिएको हुन्छ।
- सहयोग र सपोर्ट – अनलाइन धेरै ट्युटोरियल, फोरम, र सपोर्ट उपलब्ध छन्।
Regular Updates – Microsoft ले नियमित अपडेट मार्फत सुधार र सुरक्षा सुविधा थप्ने गर्दछ।
Windows भनेको Microsoft द्वारा विकास गरिएको एक शक्तिशाली र लोकप्रिय Operating System हो जसले आजको कम्प्युटर संसारमा क्रान्ति ल्याएको छ। यसको प्रयोग सहज, सुविधाजनक र व्यावसायिक तथा व्यक्तिगत दुवै क्षेत्रमा उपयोगी छ। यद्यपि यसको केहि सीमाहरू छन्, जस्तै लागत र सुरक्षा जोखिम, तर निरन्तर अपडेट र सुधारमार्फत Microsoft ले यस्ता समस्याहरू समाधान गर्दै आएको छ।
यदि तपाईं कम्प्युटर प्रयोग गर्न सिक्दै हुनुहुन्छ भने Windows OS बाट शुरु गर्नु सबैभन्दा उपयुक्त विकल्प हो।