आजको व्यस्त जीवनशैली, बदलिँदो वातावरण र अस्वस्थ खानपानका कारण स्वास्थ्य समस्या बढ्दो क्रममा छन्। यस्तो अवस्थामा आकस्मिक बिरामी परेमा उपचार खर्च निकै महँगो पर्न सक्छ। यस्ता अप्रत्याशित स्वास्थ्य खर्चबाट बच्नका लागि स्वास्थ्य बीमा (Health Insurance) उत्तम विकल्प हो।
तर धेरै मानिसहरूलाई अझै पनि स्वास्थ्य बीमा के हो, किन आवश्यक छ, कसरी गर्ने भन्ने विषयमा स्पष्ट जानकारी छैन। यस लेखमा हामी स्वास्थ्य बीमा कसरी गर्ने? भन्ने प्रश्नको विस्तृत उत्तर दिनेछौं।
स्वास्थ्य बीमा के हो?
स्वास्थ्य बीमा भनेको कुनै व्यक्ति बिरामी परेको, दुर्घटना भएको वा अस्पताल भर्ना हुनुपरेको अवस्थामा उपचार खर्च बीमा कम्पनीले बेहोर्ने व्यवस्था हो। यसको लागि बीमित व्यक्तिले नियमित रूपमा निश्चित रकम (प्रीमियम) तिर्नुपर्छ।
स्वास्थ्य बीमा किन गर्ने?
अचानक लाग्ने खर्चबाट सुरक्षा – स्वास्थ्य समस्या एक्कासि आउन सक्छ। बीमा गरिसकेपछि यस्ता खर्चहरूको बोझ कम हुन्छ।
महँगो उपचार खर्च धान्न सजिलो – निजी अस्पतालहरूमा उपचार खर्च महँगो हुने भएकाले बीमा भएमा खर्च बीमा कम्पनीले व्यहोर्छ।
आर्थिक सुरक्षाको आधार – बीमा योजना तपाईं र तपाईंको परिवारको आर्थिक सुरक्षामा सहयोग पुर्याउँछ।
मानसिक शान्ति – बीमा भएको अवस्थामा आकस्मिक उपचार खर्चको डर हुँदैन।
नेपालमा स्वास्थ्य बीमा कसरी गर्ने?
१. सरकारी स्वास्थ्य बीमा योजना
नेपाल सरकारले सञ्चालन गरेको राष्ट्रिय स्वास्थ्य बीमा कार्यक्रम सबै नागरिकका लागि उपलब्ध छ।
कसरी आवेदन गर्ने?
नजिकको स्वास्थ्य बीमा बोर्डको कार्यालय वा स्थानीय पालिकामा गएर आवेदन दिन सकिन्छ।
तपाईंले फारम भरि आवश्यक कागजातहरू संलग्न गर्नुपर्छ:
- नागरिकता प्रमाणपत्रको प्रतिलिपि
- पासपोर्ट साइज फोटो
- पारिवारिक विवरण (सबै सदस्यको नाम, उमेर)
बीमा प्रिमियम:
- ५ जनासम्मको परिवारका लागि वार्षिक प्रिमियम रु. ३५००
- प्रति थप सदस्यका लागि रु. ७०० थपिन्छ।
लाभ:
- वार्षिक रु. १ लाखसम्मको उपचार सुविधा
- सरकारी तथा सहभागी निजी अस्पतालमा सेवा
२. निजी (प्राइवेट) स्वास्थ्य बीमा
नेपालमा थुप्रै निजी बीमा कम्पनीहरूले स्वास्थ्य बीमा सेवा प्रदान गर्छन्:
लोकप्रिय बीमा कम्पनीहरू:
- नेपाल लाइफ इन्स्योरेन्स
- हिमालयन एभरेस्ट इन्स्योरेन्स
- सगरमाथा लुम्बिनी इन्स्योरेन्स कम्पनी आदि
कसरी बीमा गर्ने?
- बीमा कम्पनीको वेबसाइट, एजेन्टलाई वा शाखामा सम्पर्क गर्नुहोस्।
- उपलब्ध बीमा योजनाहरू हेरेर उपयुक्त योजना छनोट गर्नुहोस्।
- प्रिमियम, लाभ र सेवा सञ्जाल बुझेर निर्णय लिनुहोस्।
निजी बीमामा उपलब्ध सेवा:
- निजी अस्पतालमा पनि उपचार सुविधा
- क्यासलेस उपचार सेवा (कुनै अस्पतालमा सिधै बीमा प्रयोग गरी उपचार)
- आकस्मिक एम्बुलेन्स सेवा
- वार्षिक रु. १ लाखदेखि १० लाखसम्म कभर हुने योजना
स्वास्थ्य बीमा गर्दा ध्यान दिनुपर्ने कुराहरू
प्रीमियम र कभर रकम तुलना गर्नुहोस् – सस्तो प्रिमियम भएको योजनाले कम लाभ दिन सक्छ।
टर्म्स एन्ड कन्डिसन पढ्नुहोस् – के-कस्ता रोगमा कभर हुन्छ/हुँदैन भन्ने कुरा बुझ्न जरुरी छ।
वार्षिक नवीकरण अनिवार्य छ – बीमा योजना नवीकरण नगरेमा लाभ लिन सकिँदैन।
पूर्व-अवस्था रोग (pre-existing conditions) को नीति बुझ्नुहोस् – धेरै योजनाहरूले पहिलेबाट भएको रोग तुरुन्तै कभर गर्दैनन्।
स्वास्थ्य बीमा आजको समयको आवश्यकता हो। सरकारी वा निजी दुवै माध्यमबाट बीमा गर्न सकिन्छ। बीमा गर्दा योजनाको सुविधा, प्रिमियम, कभर रकम र सेवा सञ्जाललाई ध्यानमा राखी निर्णय गर्नुहोस्। सानो रकम तिरेर ठूलो जोखिमबाट जोगिन सकिने भएकाले आजै स्वास्थ्य बीमा गर्नु बुद्धिमानी हुन्छ।